ΤΑ ΤΕΣΣΕΡΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ «ΠΛΟΙΟΥ ΤΗΣ ΓΗΣ»

Πως είναι να ζεις σήμερα στο σπίτι του αύριο Της ΕΛΛΗΣ ΣΤΑΘΑΚΗ, Φωτογραφίες: ΕΦΗ ΦΩΤΑΚΗ Το ΟΙΚΟ σάς ξεναγεί στο πρώτο Earthship της Ευρώπης, αυτό του ζεύγους Τροτ στη Νορμανδία - μια ενεργειακά αυτόνομη κατοικία, φτιαγμένη εξ ολοκλήρου από οικολογικά και ανακυκλώσιμα υλικά, που περικλείει όλη την πράσινη τεχνολογία. Πώς λειτουργεί όμως ένα σπίτι που φροντίζει τον εαυτό του; Πόσο κοστίζει και πώς μπορείτε να το επισκεφτείτε, ακόμα και να αποκτήσετε ένα, αν το επιθυμείτε; Λίγες ημέρες διακοπών, για τους περισσότερους από εμάς, σημαίνουν ξεκούραση, γνωριμία με τη φύση και αναπλήρωση της χαμένης μας ενέργειας. Το ζεύγος Τροτ όμως, όταν θέλησε να αποκτήσει εξοχικό στο Γκερ της Νορμανδίας, δεν αρκέστηκε απλώς στα τετριμμένα, αλλά προχώρησε την ιδέα ένα βήμα παραπέρα. Οπλισμένοι με θάρρος, υπομονή και αγάπη για την ύπαιθρο, οι Κέβαν και Τζίλιαν Τροτ από το Μπράιτον της Αγγλίας έβαλαν σε εφαρμογή το σχέδιό τους: την κατασκευή μιας ενεργειακά αυτόνομης κατοικίας που δεν θα επιβάρυνε το φυσικό περιβάλλον. Σύντομα, λοιπόν, η επισταμένη έρευνά τους τους οδήγησε στα Earthships. Ο άνθρωπος πίσω από το έργο Η ιστορία των «Πλοίων της Γης», όπως λέγονται ελληνιστί τα Earthships, ξεκίνησε πριν από περίπου 30 χρόνια στην πόλη Τάος του Νέου Μεξικού (ΗΠΑ). Κινητήριος δύναμη πίσω από την προσπάθεια αυτή υπήρξε ο αρχιτέκτονας Mάικλ Ρέινολντς. Ο οραματιστής Αμερικανός, που θέλησε να συστήσει στον κόσμο επαναστατικά διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης της αρχιτεκτονικής και της ζωής, αφιερώθηκε στην έρευνα για το σχεδιασμό μιας πρωτότυπης οικολογικής κατοικίας, φτιαγμένης αποκλειστικά από ανακυκλώσιμα υλικά. Η κατοικία αυτή, βασισμένη σε πρώτες ύλες από απορρίμματα και περισσεύματα βιοτεχνιών, ονομάστηκε συμβολικά Earthship - το «Πλοίο της Γης». Ο ίδιος, αναφερόμενος στον ήρωά του, τον Νώε, δήλωσε: «Ο Νώε έχτιζε ένα πλοίο όταν δεν υπήρχε θάλασσα πουθενά και όλοι τον κορόιδευαν. Εβλεπε κάτι να έρχεται. Καιρός είναι να το δούμε κι εμείς». Ο δρόμος όμως για τον Ρέινολντς δεν ήταν στρωμένος με ροδοπέταλα. Ξεπερνώντας μια επίπονη διαμάχη με τις τοπικές Αρχές, οι οποίες αντιμετώπισαν με καχυποψία τα ασυνήθιστα αυτά σπίτια, ίδρυσε την εταιρεία Earthship Biotecture. Πολύ σύντομα, η πρωτοποριακή κοινότητα Greater World Community, που δημιουργήθηκε στο Τάος των Ηνωμένων Πολιτειών το 1998, αποτελούμενη αποκλειστικά από Earthships, εξαπλώ- θηκε διεθνώς. «Η προσωπική μας σχέση με τα Earthships άρχισε το 2004», αναφέρει η Τζίλιαν, «όταν ο Μάικλ Ρέινολντς ήρθε στο Μπράιτον για μια παρουσίαση της δουλειάς του. Βρήκαμε το έργο του ιδιοφυές και θελήσαμε αμέσως να τον υποστηρίξουμε στον αγώνα του για την εξάπλωση των Earthships στην Ευρώπη». Το όνειρο του ζευγαριού ήταν ένα οικολογικό εξοχικό σπίτι στην ειδυλλιακή Νορμανδία. Εχοντας βρει, λοιπόν, τον ιδανικό αρχιτέκτονα, έβαλαν μπροστά το σχέδιό τους. Το εξαιρετικά χαμηλό κόστος αγοράς της γης -μόλις 6.000 ευρώ- βοήθησε στην πραγματοποίηση των ονείρων τους, και όχι μόνο. «Θέλαμε να δείξουμε στον κόσμο ότι τα ενεργειακά αυτόνομα σπίτια είναι καθ' όλα εφικτά. Και επίσης, το να χτίσουμε ένα μοναδικά οικολογικό σπίτι ήταν μια κίνηση που πιστεύαμε ότι θα διεύρυνε τις εργασιακές προοπτικές μας», λέει η Τζίλιαν, που είναι εκπαιδευτικός, ενώ ο Κέβαν, ως τοπογράφος μηχανικός και μηχανικός περιβάλλοντος, ενημερώνεται τακτικά για όλες τις εξελίξεις στον τομέα της οικολογίας. Το κόστος της κατασκευής δεν ήταν, άλλωστε, ιδιαίτερα υψηλό: έφτασε τις 130.000 λίρες (150.000 ευρώ), λόγω της προσωπικής εργασίας του ζεύγους Τροτ, αλλά και της συνεισφοράς πολλών εθελοντών. Το δυσκολότερο όμως μέρος της διαδικασίας ήταν η έγκριση από την πολεοδομία, αφού το ανδρόγυνο χρειαζόταν άδεια για να χτίσει ένα σπίτι που θα ήταν εντελώς αποκομμένο από τα συμβατικά δίκτυα - νερού, ρεύματος και φυσικού αερίου. Το 2007, έχοντας πλέον την άδεια ανοικοδόμησης στα χέρια τους, οι εργασίες στην αραιοκατοικημένη κοινότητα του Γκερ ξεκίνησαν και ολοκληρώθηκαν σε χρόνο ρεκόρ, διαρκώντας μόλις 26 εβδομάδες. Το ευρωπαϊκό παράδειγμα Το σπίτι, αποτελούμενο από τρεις κρεβατοκάμαρες, σαλονοτραπεζαρία, κουζίνα και μπάνιο, είναι ευρύχωρο και λούζεται στο φως. Τα δωμάτια είναι τοποθετημένα σε παράταξη και ενώνονται με έναν διαμήκη γυάλινο διάδρομο που επιτρέπει το φυσικό φως να εισέρχεται σ' όλους τους χώρους. Ολα τα στοιχεία σχεδιασμού του έχουν άμεση σχέση με τον οικολογικό χαρακτήρα του και καθορίζονται από τις ειδικές τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν. Το μόνο συμβατικό δίκτυο με το οποίο συνδέεται το σπίτι, είναι το τηλεφωνικό. Για όλες τις άλλες ενεργειακές ανάγκες και παροχές, από το ηλεκτρικό μέχρι το νερό, τη θέρμανση και τον κλιματισμό, το σπίτι είναι κατασκευασμένο έτσι ώστε να λειτουργεί τελείως αυτόνομα. «Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο είναι ο τρόπος που το κτίριο ρυθμίζει μόνο του την εσωτερική θερμοκρασία», λένε οι ιδιοκτήτες του. Χτισμένο σε μακρόστενη κάτοψη, η μία μακριά πλευρά του σπιτιού είναι βυθισμένη στη γη, με μόνωση από χώμα και λάστιχα αυτοκινήτων. Τα λάστιχα -συνήθως στην πίσω μεριά της οικίας- έχουν την ιδιότητα να μαζεύουν θερμότητα την ημέρα και να την εκπέμπουν τη νύχτα, δροσίζοντας και θερμαίνοντας το εσωτερικό του σπιτιού, αντίστοιχα. Η άλλη πλευρά μονώνεται από τον γυάλινο διάδρομο που λειτουργεί ως προθάλαμος, ελέγχοντας τη θερμοκρασία και κρατώντας την σταθερή. Στραμμένη προς τον ήλιο, η νότια πλευρά συλλέγει τη θερμότητα. Τα σκίαστρα που την καλύπτουν βοηθούν στη ρύθμιση της θερμοκρασίας, ενώ το εσωτερικό της αερίζεται με φυσικό τρόπο, μέσω στρατηγικά τοποθετημένων ανοιγμάτων στο διάδρομο. Το νερό της βροχής και του χιονιού συλλέγεται στην οροφή και οδηγείται σε μια δεξαμενή, προκειμένου να καλύψει τις τρέχουσες ανάγκες του σπιτιού. Παράλληλα, μέσω ειδικών φυτών που αποτελούν ένα είδος υγροτόπου, το νερό φιλτράρεται για να γίνει πόσιμο, ενώ ειδικές βιοχημικές αποχετεύσεις εκτός σπιτιού χειρίζονται τα απορρίμματα, με φυσικό τρόπο. Το ρεύμα παράγεται από ηλιακή και αιολική ενέργεια, που συλλέγεται μέσω φωτοβολταϊκών τόξων και ανεμογεννητριών. Το εντυπωσιακότερο όμως είναι πως η ενέργεια που απαιτήθηκε για την κατασκευή του προήλθε κατά 80% από τον ήλιο! Η κατοικία αυτή δεν είναι μόνο ενεργειακά αυτόνομη και μη εύφλεκτη, αλλά έχει κατασκευαστεί εξ ολοκλήρου από ανακυκλωμένα υλικά. Τα παλιά λάστιχα βρήκαν νέα χρήση στην τοιχοποιία του Earthship. Ανακυκλωμένα υλικά, όπως γυάλινα μπουκάλια, ξύλο και πλακάκια, στόλισαν το εσωτερικό του σπιτιού. Θερμή υποδοχή Σήμερα, οι Τροτ συνεργάζονται στενά με τον Ρέινολντς και εκπροσωπούν επίσημα τα «Πλοία της Γης» στην Ευρώπη, προσφέροντας συμβουλές και χρησιμοποιώντας την κατοικία τους στο Γκερ ως πρότυπο. Ηδη αρκετά άλλα Earthships έχουν κατασκευαστεί ή βρίσκονται σε φάση αποπεράτωσης στην Αγγλία, τη Σκωτία και την Ισπανία. Και ενώ το παγκόσμιο δίκτυο «καθαρών» οικολογικών σπιτιών του Αμερικανού αρχιτέκτονα ολοένα αυξάνεται, το ζεύγος Τροτ ξεχωρίζει. Αλλωστε, ήταν οι πρώτοι που έχτισαν και χρησιμοποίησαν το «σπίτι τού αύριο» ως κατοικία, ακολουθώντας όλες τις νόμιμες διαδικασίες. Οι κάτοικοι της επαρχιακής πόλης Γκερ έδειξαν ενδιαφέρον για το παράδοξο αυτό κτίσμα. Ενδεικτικό της θερμής υποδοχής που του επεφύλαξαν, ήταν ότι την ημέρα των εγκαινίων-παρουσίασης της πρότυπης αυτής κατοικίας, συνέρρευσαν κατά εκατοντάδες! Για όσους δε είναι πιο απαιτητικοί και δεν αρκούνται στην ξενάγηση, το σπίτι αυτό διατίθεται προς ενοικίαση για ολιγοήμερες διακοπές. Και όπως δείχνουν οι κρατήσεις, οι ενδιαφερόμενοι είναι πολλοί. «Είμαστε τόσο ικανοποιημένοι με το αποτέλεσμα!» καταλήγει η Τζίλιαν, που πιστεύει ακράδαντα ότι το σπίτι όχι μόνο ικανοποίησε τις προσδοκίες τους, αλλά και τις ξεπέρασε, παρόλο που παραδέχεται ότι, αν το ξαναέχτιζαν, θα προτιμούσαν έναν διπλό γυάλινο χώρο υποδοχής για να ενισχύσουν τη μόνωση και να αυξήσουν την εξοικονόμηση ενέργειας. «Είναι φωτεινό, άνετο και σε άμεση επαφή με τη φύση. Μακάρι να είχαμε τα χρήματα να χτίσουμε και άλλα. Προς το παρόν, χαιρόμαστε με το να βοηθάμε άλλους που θέλουν να αποκτήσουν το δικό τους Earthship και είμαστε εξαιρετικά περήφανοι γι' αυτό». Πώς λειτουργεί ένα Earthship Πλήρως αυτόνομα, με δικό τους σύστημα ανακύκλωσης και φιλτραρίσματος του νερού, ηλιακά πάνελ και ανεμογεννήτριες για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και ανακυκλωμένα υλικά, τα Earthships κάνουν περισσότερο καλό στο περιβάλλον από οποιοδήποτε άλλο «πράσινο» σπίτι. Οι τοίχοι τους δεν είναι κατασκευασμένοι από τούβλα και τσιμέντο, αλλά από… ελαστικά αυτοκινήτων και πηλό, που σε συνδυασμό με κουτάκια αλουμινίου και γυάλινα μπουκάλια -επιτρέπουν στο φως να εισχωρεί στο σπίτι- αποτελούν μια καινοτομία μοναδική! Με ένα τμήμα του σπιτιού να βρίσκεται θαμμένο κάτω από τη γη, η θερμοκρασία στο εσωτερικό του (17 έως 24° C) παραμένει χειμώνα-καλοκαιρι σταθερή. Το φως μπαίνει στο σπίτι από τη νότια πλευρά, που βρίσκεται πάνω από το επίπεδο του εδάφους και αποτελείται σε όλο το μήκος της από τζαμαρία. Τέλος, μέρος της ενέργειας -ηλιακής και αιολικής- αποθηκεύεται σε ειδικές μπαταρίες και χρησιμοποιείται όταν η ηλιακή ενέργεια δεν επαρκεί. Ζήστε την εμπειρία Οι λάτρεις των Εarhships σπεύστε, καθώς το σπίτι των Κέβαν και Τζίλιαν Τροτ, διατίθεται προς ενοικίαση. Επίσης, οι ίδιοι αντιπροσωπεύουν τα Earthships στην Ευρώπη, οπότε για οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με αυτά, στείλτε e-mail στο kevan@earthship.co.uk. Οσον αφορά την ενοικίαση, διατίθεται για 7ήμερη παραμονή -έως 6 ατόμα- με τιμές από 674 ευρώ (Ιούνιο) και 900 ευρώ (Ιούλιο-Αύγουστο). Μικρότερη διαμονή είναι εφικτή, κατόπιν συνεννοήσεως. Απαγορεύονται κατοικίδια και καπνιστές. Info www.earthship-france.com www.earthship.org www.earthshipseurope.com ΤΑ ΤΕΣΣΕΡΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ «ΠΛΟΙΟΥ ΤΗΣ ΓΗΣ» 1. Τα γυάλινα μπουκάλια, που αποτελούν μέρος της τοιχοποιίας, πέρα από τις χρωματιστές πινελιές που προσθέτουν στους τοίχους, συμβάλλουν στο να εισέρχεται το φυσικό φως στο εσωτερικό του ενεργειακά αυτόνομου σπιτιού. 2. Τα παλιά ελαστικά αυτοκινήτων -από τα πιο επικίνδυνα βιομηχανικά υλικά- βρήκαν νέα χρήση στην τοιχοποιία και τον περιβάλλοντα χώρο του Earthship. Συλλέγουν τη θερμότητα την ημέρα και την εκπέμπουν τη νύχτα, δροσίζοντας και θερμαίνοντας το εσωτερικό της βυθισμένης στο έδαφος οικίας. 3. Μέσω των στρατηγικά τοποθετημένων γυάλινων αεραγωγών που βρίσκονται πάνω από τον διαμήκη διάδρομο του σπιτιού, εξασφαλίζεται ο επαρκής και κυρίως ο φυσικός εξαερισμός του χώρου. 4. Στραμμένη προς τον ήλιο, η νότια πλευρά του σπιτιού συλλέγει την ηλιακή θερμότητα με φωτοβολταϊκά τόξα τοποθετημένα στην εξωτερική πλευρά του αιθρίου. Τα σκίαστρα που την καλύπτουν, βοηθούν ταυτόχρονα στη ρύθμιση της θερμοκρασίας.